Navarra inmaterial – Nafarroa inmateriala
Credits ↴
Book ↴
® All rights reserved 2025
Axuri Beltza
Axuri Beltza
Axuri Beltza
CAST
|
EUS
|
ENG
Traje
Danza
Narrativa
Trajea
Dantza
Narratiba
Costume
Dance
Narrat
Jaurrieta
Maitane Alzueta de Andrés
María Adot Esarte
Ainhoa Arregui Oses
Maider Arregui Oses
Jone de Andrés Moso
Maitane Alzueta de Andrés
María Adot Esarte
Ainhoa Arregui Oses
Maider Arregui Oses
Jone de Andrés Moso
Jaurrieta
Maitane Alzueta de Andrés
María Adot Esarte
Ainhoa Arregui Oses
Maider Arregui Oses
Jone de Andrés Moso
Maitane Alzueta de Andrés
María Adot Esarte
Ainhoa Arregui Oses
Maider Arregui Oses
Jone de Andrés Moso
Jaurrieta
Maitane Alzueta de Andrés
María Adot Esarte
Ainhoa Arregui Oses
Maider Arregui Oses
Jone de Andrés Moso
Maitane Alzueta de Andrés
María Adot Esarte
Ainhoa Arregui Oses
Maider Arregui Oses
Jone de Andrés Moso
“Axuri Beltza es un baile solemne. El baile de las chicas. Con el mensaje de no te escondas, sal a bailar”.
“ Danza de Jaurrieta, Valle de Salazar, exclusivamente bailado por las mozas del pueblo, con uno o dos acordeones. Una de las pocas danzas cantadas que se conservan. Con giros en sentido contrario a las agujas del reloj (algo que sucede en la mayoría de las Soka dantzak, bailes de cuerda, e ingurutxo).”
“ Danza de Jaurrieta, Valle de Salazar, exclusivamente bailado por las mozas del pueblo, con uno o dos acordeones. Una de las pocas danzas cantadas que se conservan. Con giros en sentido contrario a las agujas del reloj (algo que sucede en la mayoría de las Soka dantzak, bailes de cuerda, e ingurutxo).”
Trabajo del folklorista Juan Antonio Urbeltz, quien recreó y reconstruyó en los años sesenta, basado en los elementos aportados por Azkue y los retazos de memoria que habían conseguido rescatar de los ancianos del pueblo. Los sobrios y elegantes trajes negros con adornos de joyería antigua de las mujeres salacencas y una entrada basada en la melodía de Lekarotz construyen la esencia clásica y sencilla. Danzas similares se encuentran en los valles de Araiz y Larráun, en Betelu, Echarri y Lecároz.
El cordero negro es bueno,pero el blanco mejor,
el que quiera aprender a bailar que mire a mis pies.
Rai ta rai…
¿Qué haces bailando solo asomando medio cuerpo?
Si ese fuego oscuro te ilumina, aparecerás entero.
“Axuri Beltza dantza solemnea da. Neska-dantza. Ez ezkutatu, atera dantzatzera mezua duena”.
“Zaraitzu ibarreko Jaurrieta herriko dantza da. Herriko neskek soilik dantzatzen dute, akordeoi batez edo biz lagunduta. Gaur egun kontserbatzen diren dantza abestu urrietako bat da. Erlojuaren orratzen kontrako norantzan biratzen da (soka-dantza eta ingurutxo gehienetan ere hala egiten da).”
“Zaraitzu ibarreko Jaurrieta herriko dantza da. Herriko neskek soilik dantzatzen dute, akordeoi batez edo biz lagunduta. Gaur egun kontserbatzen diren dantza abestu urrietako bat da. Erlojuaren orratzen kontrako norantzan biratzen da (soka-dantza eta ingurutxo gehienetan ere hala egiten da).”
Juan Antonio Urbeltz folkloristaren lana da. Hirurogeiko hamarkadan birsortu eta berregin zuen, Azkuek jasotako elementuak eta adineko herritarren oroitzapenetan oinarrituta. Emakume zaraitzuarren bitxi zaharrez apaindutako jantzi beltz soil eta dotoreak eta Lekarozko melodia oinarri duen sarrera dira dantza honen esentzia klasiko eta soil honen zutarriak. Araitz eta Larrun ibarretan, Betelun, Etxarrin eta Lekarozen ere antzeko dantzak topa daitezke.
Axuri beltza ona dut bainan xuria berriz obea,
dantzan ikasi nai duen orrek nere oinetara begira.
¿Zertan ari aiz bakar dantzatzen agertzen gorputz erdia?
Su ilun orrek argitzen badik agiriko aiz guzia.
“Axuri Beltza is a solemn dance. The girls’ dance. The message is, don’t hide, come and dance.”
“The dance of Jaurrieta in the Salazar Valley is danced exclusively by the town’s young women, with one or two accordions. One of the few sung dances that still exist, it is done performing anticlockwise turns (which occurs in most soka dantzak, bailes de cuerda, and ingurutxo).”
“The dance of Jaurrieta in the Salazar Valley is danced exclusively by the town’s young women, with one or two accordions. One of the few sung dances that still exist, it is done performing anticlockwise turns (which occurs in most soka dantzak, bailes de cuerda, and ingurutxo).”
Axuri Beltza is the work of folklorist Juan Antonio Urbeltz, who recreated and rebuilt it in the sixties, based on elements from Azkue and remnants of memories recovered from the town’s elders. Sober and elegant black dresses with Salazarese women’s antique jewellery and an entrance based on the melody by Lekarotz build its classic and simple essence. There are similar dances in the valleys of Araiz and Larráun, in Betelu, Echarri and Lecároz.
The black sheep is good,but the white one is better,
those who want to learn to dance look at my feet.
Rai ta rai…
What are you doing, dancing on your own sticking out half of your body?
If that dark fire lights you up you will appear entirely.
Ver detalles:

1
2

